Çelik Sac Üretimi nasıl yapılır?
Çelik son yüzyılda dünya da en çok tüketilen materyaller arasında yer almaktadır. Dünyanın yıllık çelik tüketimi ortalama 750 milyon ton olduğu tahmin edilmektedir. Plastik ve demir çelik tüketimindeki değişim aynı zamanda o ülkenin ekonomik durumunu da yansıtmaktadır. Çelik tüketimi artıyorsa ülkede yapılan yatırımların artması veya sanayi üretiminin arttığına işaret etmektedir. Kişi başı çelik tüketimi dünya ortalaması 225 kg seviyelerindedir.
Çeliğin yapı sektörü ve imalat sanayinde bu kadar önemli olmasının ilk etkenlerinden neredeyse %100 geri dönüştürülebilir olmasıdır. Ayrıca karbon salınımı son yıllarda da alınan önlemlerle 1960’lı yıllara göre neredeyse yarı yarıya kadar düşmüştür. Bu durum çelik üretiminin çevre dostu olması ve sürdürülebilirliğini göstermektedir.
Karbon çelikleri de denmektedir. Çelik yapısal ve endüstri tarafından neden bu kadar tercih edilirler? Karbon çelikler yapıları gereği kolay şekillendirilebilirler, kaynaklanma yani kolay birleşme olanağı olması, ayrıca daha önce de belirttiğimiz gibi metalin kolay geri dönüşümü tercih sebepleri arasında yer almaktadır.
Çelik Üretim Tarihi
Karbon çeliklerin üretim tarihine baktığımızda MÖ 2000 yıllarında Orta Asya civarında başladığını bilmekteyiz. Aletl ve silah üretimi için bronzun yaygın şekilde kullanıldığı ve demirle birleştirildiğini görüyoruz.Bu Demir Çağı’nın başlangıcı anlamına da gelmekteydi. Bu dönemde, dövme demir, demiri ısıtılması ve örs üzerinde dövülerek zamanın demircileri tarafından kullanılmışlardır. Elde edilen demir sert ancak dövülerek şekillendirilebilirlerdi.
Karbon Çelik Kimyasal Özellikleri
Karbon çeliği konusunda sıklıkla yanlış anlaşılan şey, onun sadece karbondan üretilen bir metal olmamasıdır. Karbon çeliği terimi aslında çeliğin üretilirken içindeki karbon oranı ile başka malzemeler içeren bir çeliği belirtmektedir. Her çelikte en çok bulunan element demirdir. Çeliğe ya da metalin kimyasal yapısına baktığımızda içindeki elementler karbon, manganez, alüminyum ve diğer elementler eklenir. Bu çelik üretimi genellikle üç kategori toplanır: düşük karbonlu çelikler, orta karbonlu çelikler ve yüksek karbonlu çelikler.
Düşük Karbon Çelik – Bu çeliklerin diğer adı yumuşak çelikdir. Düşük karbonlu çelik,% 0.04 ve% 0.3 karbona oranına sahiptirler. Kaynaklanması,şekillendirmesi ve bükülüp kesilmesi gayet kolaydır. Düşük karbonlu metaller kırılgan değillerdir. Şekillendirmeye uygunluğundan dolayı preslenmeye uygundurlar. Düşük karbonlu çelikler genellikle otomotiv sanayi ve makine sanayinde kullanılmaktadır.
Orta Karbon Çelikler– Orta karbonlu çelik,% 0.31 – 0.6 oranında karbona sahiptir. Orta karbonlu çelikler kesme ve kaynaklamaya daha dayanıklıdırlar. Metal temperleme ve tavlama ile inceltme yani sertleştirme yapılmaktadırlar.
Yüksek Karbon Çelikler – Yüksek karbon çeliklerin karbon oranı yüzde 1.5’e kadar çıkabilmektedir. Ayrıca yüksek karbonlu çeliğe eklenen diğer elementler ile sertliği daha arttırılmıştır. Bu kalitedeki çeliklere genellikle “takım çeliği” adı verilir ve inanılmaz derecede sert ve kırılgandır. Isıl işlem bu çelikleri kırılgan hale getirir, ancak bu metalden yapılmış aletler çok dayanıklıdırlar.
Ultra Yüksek Karbonlu Çelikler – Yaklaşık % 1.4-2.0 karbon içeriği ile en yüksek karbon oranına sahiptir. Temperlenebilen yüksek sertlikte çeliklerdir. Karbon içeriği % 2.5 den daha fazla sahip çeliklerin çoğu, toz metalurjisi kullanılarak yapılır .
Çelik Sac kimyasal yapısı
Çeliğin ana ham maddesi demirdir. Demir doğada iki tip bulunmaktadır : manyetit demir cevheri ve hematit demir cevheri. Demir cevherine oksijenle tepkimesinden içinde bulunan karbon indirgeme işlemi yapılmak amaçlanmaktadır.
Dünya karbon çelik üretimi toplam dünya çelik üretiminin %85 inden fazlasını oluşturmaktadır. Son yıllarda demir çelik geri dönüşümünün artması ile çelik üretiminde demir cevherinden hurda kullanımına yönelme başlanmıştır. Çelik üretiminin en büyüğü Çin olarak görünmesini yanında Dünya hurda fiyatlarını belirleyen de Amerikadır. Çelik üretiminde hurda kullanımı çelik üreticilerinin maliyetlerini düşürmeye yönelik avantajlar sağlamıştır. Hurda çeliklerden yüksek kaliteli çelik üretmek mümkündür. Hurda fiyatları değiştikçe çelik sac fiyatları da değişmektedir.
Çelik Kaliteleri
Çelik kalitesini değişmek için içerisine manganez,silis, Alüminyum, bakır , krom veya nikel gibi diğer elementler eklenmektedir. Karbon çeliklere eklenen elementler hem mukavemeti arttırır hem de oksitlenmeyi geciktirirler. Ayrıca krom ve nikel eklemesi çeliğin paslanmaz özelliğine kavuşmasını sağlamaktadır. Çelik sac üretimi için karbon değeri düşürüldükten sonra ve istenilen mukavemete göre diğer elementler eklendikten sonra şekilleneceği kaplara dökülür. Son yıllarda sac üreticileri dökümün bir çeşidi olan sürekli dökümü tercih etmektedirler. Sürekli döküm hem üretim kapasitesi hem de hız olarak diğer yöntemlerden çok daha verimlidir. Sürekli döküm genellikle yassı mamul üreticileri tarafından kullanılmaktadır.